Olsztyn - dawny cmentarz ewangelicki

UPAMIĘTNIENIE terenu dawnego cmentarza ewangelickiego wraz z budową węzła przesiadkowego Olsztyn-Śródmieście Nagrodzony w XVII Konkursie Towarzystwa Urbanistów Polskich na Najlepiej Zagospodarowaną Przestrzeń Publiczną 2023 r. w kategorii "REWITALIZOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA ZABYTKU" W uzasadnieniu czytamy: "Nagroda została przyznana za bardzo oryginalny oraz odważny projekt łączący, w sposób umiejętny i wyważony, zagospodarowanie dwóch mocno ze sobą kontrastujących obiektów: cmentarza oraz stacji kolejowej. Na uwagę zasługuje upamiętnienie dziedzictwa historycznego miasta w postaci wyeksponowania zachowanych nagrobków (lapidarium) oraz waloru edukacyjnego w formie Pawilonu Pamięci, w którym za pomocą prezentacji zilustrowano historię miejsca. Inwestycji towarzyszą liczne nasadzenia, dzięki którym przestrzeń nabierze docelowo parkowego charakteru. Inwestycja została zrealizowana z zachowaniem zasad dostępności dla różnych grup użytkowników. Zrewitalizowana przestrzeń została poprawnie wkomponowana w otoczenie i stała się atrakcyjna dla mieszkańców jak i dla odwiedzających." Jak czytamy na stronie internetowej biura projektowego Gadomscy Architekci: Inwestycja miejska tworząca punkt przesiadkowy Olsztyn – Śródmieście stanowi węzeł multimodalnej komunikacji łączący przystanek PKP z układem komunikacji kołowej i pieszej w śródmiejskim obszarze miasta. Teren objęty przedsięwzięciem, w latach 1873-1886 funkcjonował jako cmentarz ewangelicki. Lata powojenne doprowadziły do degradacji miejsca i zatarcia śladów jego historycznego przeznaczenia – w miejscu cmentarza zlokalizowano chaotyczną zabudowę kilkudziesięciu garaży. W wyniku zakończonej w 2019 roku inwestycji PKP PLK S.A. na styku z północną granicą dawnego cmentarza powstał przystanek kolejowy Olsztyn Śródmieście. Równocześnie Urząd Miasta Olsztyna przystąpił do przebudowy ul. Partyzantów, biegnącej równolegle do południowej granicy nekropolii. Podjęte działania inwestycyjne wywołały temat upamiętnienia historycznego cmentarza, stawiając otwarte pytanie o jego zakres i formę. W ramach podjętych badań archeologicznych ustalono jednoznaczny przebiegu dawnej alei cmentarnej. Jej ślad wyznaczył główną oś kompozycyjną komemoratywnego założenia, wskazując jednocześnie bezkolizyjną trasę przebudowywanej infrastruktury miejskiej związanej z przebudowa ul. Partyzantów (nawa kanalizacja deszczowa, ciepłociąg. itp.). Przyjęta metodologia minimalizowała potencjalne kolizje z warstwą kulturową cmentarza. Podstawowym założeniem projektowym było stworzenie przestrzeni odnoszącej się z należnym szacunkiem do historii miejsca przy jednoczesnym wpisaniu współczesnych funkcji węzła przesiadkowego i parku miejskiego. Lokalizacja parkingu Kiss&Ride, stanowisk parkingowych dla osób niepełnosprawnych oraz elementów małej architektury (ławki, zdrój uliczny) wraz z istniejącą i projektowaną zielenią stworzyły przestrzeń sprzyjającą codziennym migracjom w przestrzeni śródmieścia oraz skłaniającą do chwili refleksji.